Wśród inicjatorów powołania fundacji są m.in. współpracownicy Gierka z lat 70., lewicowi parlamentarzyści i samorządowcy. W lipcu ubiegłego roku, podczas rocznicowych uroczystości przy grobie Gierka, przedstawiciele tego środowiska obiecali, że na 10. rocznicę jego śmierci (w 2011 r.) doprowadzą do utworzenia Izby Pamięci Edwarda Gierka, która może być zaczątkiem poświęconego mu muzeum. Powołanie Instytutu to również krok w tym kierunku.
„Wszystkie dokumenty związane z powołaniem Instytutu, m.in. projekt statutu fundacji, są już gotowe. W czwartek zamierzamy dopełnić formalności u notariusza, a następnie złożymy wniosek o rejestrację w Krajowym Rejestrze Sądowym” - powiedział reprezentujący tworzoną fundację Paweł Wojtusiak.
Założycielami Instytutu są m.in. członkowie nieformalnego społecznego Komitetu Obrony Pamięci Edwarda Gierka, z sekretarzem generalny Unii Pracy pos. Grzegorzem Pisalskim i radnym Sosnowca Maciejem Adamcem, członkowie Ruchu Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda Gierka z prof. Pawłem Bożykiem (ma on kierować radą naukową fundacji) i radnym Sosnowca Markiem Godkiem, a także lewicowi posłowie Krzysztof Matyjaszczyk, Bożena Kotkowska i Elżbieta Streker-Dembińska.
Wśród założycieli fundacji są również - jak poinformował Wojtusiak - przewodniczący Unii Pracy Waldemar Witkowski, prof. Tadeusz Zaborowski, radny Sosnowca Wiesław Suwalski, zastępca burmistrza Pszczyny Tomasz Drąszkowski, b. senatorowie Jerzy Pieniążek i Grzegorz Andrzej Niski oraz biznesmen Piotr Hałasik.