
Nowa książka Leszka Lachowieckiego na temat historii WSM wydana w 90. rocznicę jej powstania jest ciekawym przypomnieniem historii niedawnej, która do dziś wskazuje na ciekawe rozwiązania społeczne, jakie zrodziły się w Polsce po uzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Ponadto jest inwentaryzacją dokonań wielkiej grupy inicjatywnej opartej w większości o działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej, którzy w ówczesnej Warszawie stanowili realną siłę, nie tylko polityczną, ale również gospodarczą.
Środowiska te przeszły ciężką próbę w okresie II wojny światowej, nie udało się jednak, mimo wielu prób, spacyfikować okupantowi wyrobionej przez lata lojalności, samopomocy i uczciwości. Nawyki te przeniosły się w sferę działania w okresie powojennym. Idea WSM znacząco wpłynęła na kształt i rozwój budownictwa spółdzielczego w Warszawie i w Polsce, szczególnie w latach 60. i 70. Mimo wielu zamachów ze strony rodzimego kapitału po roku 1990, który przyjął neoliberalną zasadę, że mieszkanie jest jedynie towarem, a nie wartością społeczną, idea ta jest nadal żywa. Spółdzielcy, szczególnie z WSM, walczą dziś o swoje prawa, nie akceptują chciwości tzw. developerów, uważają, że tanie mieszkanie należy się każdej rodzinie i wykazują, że nadal jest to możliwe.
Książka Leszka Lachowieckiego ma ogromna wartość społeczną, wskazuje, że w niedalekiej historii są przykłady inicjatyw pozwalających małym kosztem organizować ludzkie życie, tworzyć społeczną tkankę w oparciu o podstawowe wartości, jakie winny regulować stosunki międzyludzkie – życzliwość, wspólnotowość, społeczna solidarność, wzajemne poświęcenie.
To przypomnienie jest dobrym drogowskazem dla lewicy. Pytanie czy będzie chciała pójść tą drogą?
Książka jest nasycona zdjęciami z okresu rozkwitu WSM w latach 20. i 30. ub. wieku. Autor wymienia nazwiska czołowych działaczy związanych głównie z PPS, którzy brali w niej udział. Byli to m.in. Teodor Toeplitz, Kazimierz Tołwiński, Stanisław Tołwiński, Adam Próchnik, Stanisław Szwalbe, Stanisław Brukalski, Barbara Brukalska-Sokołowska, Jan Mulak, Helena Syrkus, Szymon Syrkus, Brunon Zborowski. Trzeba wspomnieć, że wniosek o rejestrację Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej do Sądu Okręgowego w Warszawie wnieśli w dniu 17 grudnia 1921 roku Stanisław Szwalbe i Bolesław Bierut.
Andrzej Ziemski
---
Leszek Lachowiecki – Wspólnota, samopomoc, mieszkanie. Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Warszawa w Europie. Warszawa 2011. Egzemplarz bezpłatny.