O liberalnym patriotyzmie

Email Drukuj PDF

 

 

 

 

 

 

 

Rozmowa z Leszkiem Jażdzewskim, redaktorem naczelnym pisma „Liberte!”


Niedawno byliśmy świadkami ciekawej debaty zorganizowanej w redakcji Gazety Wyborczej pt. „Liberalny patriotyzm”. Reprezentowałeś „Liberte!”, jakie wnioski?

- Liberté! i Gazeta Wyborcza zorganizowały debatę wokół centralnego tematu V numeru pisma (temat „Polska na kozetce”). Aktualność dyskusji o patriotyzmie wymusza to, co dzieję się w Polsce od katastrofy smoleńskiej, jakieś nieprawdopodobne martyrologiczne zadęcie, początkowo będące naturalnym odruchem, reakcją na niebywałą tragedię, które niestety przerodziło się w patologiczną fascynację śmiercią, jak pisał Maciej Gutkowski w otwierającym ostatni numer Liberté! tekście „wiktymologię”, przeżywanie polskości jako ofiary. Stoimy na stanowisku, że ten patologiczny związek z Polską, jaki mamy do swojej ojczyzny wymaga poważnej debaty, stąd pomysł. Przede wszystkim nie należy pozwolić, żeby radykalna prawica zawłaszczała patriotyzm, tworząc jego jedynie słuszną definicję. Uczestnicy debaty mieli wprawdzie wątpliwości czy jest się o co bić, w moim przekonaniu jest, ponieważ dopóki to państwa narodowe będą stanowić główną formę organizacji społecznej i źródło identyfikacji zbiorowej, dopóty relacja jednostka a wspólnota narodowa będzie miała kluczowe znaczenie. Dlatego liberałowie nie mogą skazywać się tu na samomarginalizację. Jednocześnie liberał, w przeciwieństwie do konserwatysty, nie musi być patriotą, może być kosmopolitą, który do żadnej wspólnoty się nie zapisuje ani nie czuje się związany. To dobrowolny wybór pewnej identyfikacji, dobrowolny z ograniczeniami w postaci urodzenia, języka, wychowania, od których uciec jest niezwykle trudno.

Czy Twoim zdaniem, dziś pojęcie „liberalnego patriotyzmu” ma szansę przedostania się do szerszej grupy Polaków? Czym powinien się charakteryzować ów liberalny patriota?

- To jest pytanie o skuteczność komunikacyjną i polityczną, na której oczywiście nam zależy, ale jest ona niestety w dużym stopniu oderwana od kwestii merytorycznych. Mnie nie zależy na popularyzacji samego terminu, można mówić o patriotyzmie otwartym, albo nawet wcale nie mówić o patriotyzmie, czy patriotyzmach, ale na zmianie zakresu znaczenia słowa patriotyzm. Bagaż kulturowy, jaki mamy, romantyzm, powstania, „honorowe porażki”, Polska jako ofiara itd. przeszkadzają we właściwej dla wolnej, demokratycznej i niezagrożonej z zewnątrz Polski interpretacji tego terminu. Naszym celem jest zdystansowanie się od historycznych obciążeń, które mamy wszyscy z racji uczęszczania na lekcje polskiego i historii i napełnienie użytecznego i potrzebnego terminu „patriotyzm” nową treścią.

Pojęcie patriotyzmu kojarzy się dziś z uroczystościami państwowo-Kościelnymi i doniosłym świętowaniu klęsk narodowych. Jaką ideę można temu przeciwstawić?

- Patriotyzm jest to stosunek do wspólnoty, której sobie nie wybieramy. W pewnym sensie jak stosunek do własnej rodziny – nie mamy wpływu na to czy przyjdziemy na świat w domu profesorskim z ogromną biblioteką, czy w pałacu z kryształami na półkach, a do przedszkola zawożeni będziemy przez kamerdynera w mercedesie, czy też przyjdzie nam się gnieździć w jednej izbie wraz z ósemką rodzeństwa, pijaną matką i ojcem, który będzie bił nas po głowie pompką od roweru. A rodziców kocha się i tak, nawet najbardziej patologicznych. Miłość może się objawiać w różny sposób, jeden przynosi swojej ukochanej czekoladki i kwiaty, drugi w zazdrości będzie robił awantury. Podobnie jest z własnym krajem, uczucie do niego, a tym właśnie jest patriotyzm, może się objawiać w bardzo różny sposób. W czasach pokoju, kiedy nie staje kwestia „bić się czy nie bić” trzeba, o ile oczywiście uważamy siebie za patriotów, mówiąc nieco górnolotnie, działać na rzecz dobra wspólnego. Liberał będzie angażował się na rzecz Polski liberalnej, socjalista na rzecz Polski socjalistycznej, każdy z nich może nazywać siebie patriotą, choć oczywiście ich patriotyzmy będę w praktyce oznaczały coś zupełnie innego.

Czy nie obawiasz się, że jako liberał jesteś w tym temacie „spalony”, że Twoje racje nie przedostaną się w gąszczu narodowych mitów?

- To oczywiście arcytrudne zadanie, ponieważ mity narodowe, cała symbolika siedzi nam głęboko w głowach i trzeba ją mozolnie i w wielkich bólach wybijać młotem i dłutkiem – metaforycznie rzecz ujmując. Głęboko wierzę, że w sytuacji, kiedy Polsce nic nie zagraża, nadchodzi powoli koniec celebrowania w kółko tych samych mitów, będących tak naprawdę dorabianiem ideologii do porażki. Obecna Polska jest krajem wielkiego cywilizacyjnego sukcesu, którego nie rozumiemy i o którym nie umiemy nie tylko mówić, ale nawet myśleć, bo nie jesteśmy do tego przyzwyczajeni. W Polsce po prostu nic nie ma się prawa udać, to kraj ludzi uwielbiających narzekać. Jednak rzeczywistość upomina się o swoje prawa i wraz z poprawą sytuacji większości z nas coraz bardziej klisze, które mamy w głowach nie będą przystawać do świata jaki będziemy widzieć za oknem. Moją wielką nadzieją jest to, że przede wszystkim zaczniemy w coraz większym stopniu stanowić część Europy, nie tylko z nazwy, ale mentalności, rozumiejąc, że dziś w najlepiej pojętym polskim interesie jest jak najdalej posunięta integracja w ramach Unii Europejskiej, dzięki czemu mamy historyczną szansę wyrwać się z peryferii, na których tkwimy od co najmniej czterech stuleci – czasów Reformacji i rodzenia się kapitalizmu.

Jak ocenisz polską młodzież? Czy nie jest to światełko w tunelu, które patriotyzm rozumie m.in. przez angażowanie się w życie publiczne, walkę o tolerancję i przeciwstawia się zaściankowej Polsce?

- Nasze pokolenie ma problem z patriotyzmem. Nie musi iść na barykady ani siedzieć w więzieniu, co przećwiczyły liczne pokolenia polskich patriotów w przeszłości. W moim pokoleniu 20-30-latków musimy mieć świadomość, że niepodległa, liberalno-demokratyczna Polska, jaką znamy, nie była - i nie jest - dana raz na zawsze, że ostatnie 20 lat to dla Polski najlepszy czas od XVIII w. i że naszym obowiązkiem jest tę szansę, jaką mamy, wykorzystać, jeśli poświęcenie tych, którzy szli na barykady, nie ma się zmarnować. Na szczęście mit ofiary, cierpiętnictwo, tromtadracja narodowa jest obca większości ludzi młodych, ich stosunek do Polski jest zdrowszy i naturalniejszy od tych, którzy wychowali się w PRL-u. pytanie czy nie odrzucają oni in gremio wszelkich postaw wspólnotowych, koncentrując się, do czego mają oczywiście prawo, na poprawie swojego indywidualnego losu. Dla mnie postawa liberalnego patrioty oznacza angażowanie się w życie publiczne, na rzecz wizji Polski otwartej, tolerancyjnej, nowoczesnej, nawet, jeśli odbywa się to kosztem własnej kariery, własnego szczęścia osobistego, bo przecież więcej można zarobić w korporacji. Ba, często takie zaangażowanie niewiele przynosi, wali się głową w mur, jest wyśmiewane przez „znających prawdziwe życie” rówieśników etc., dlatego wymaga ono determinacji i odwagi.

Rozmawiał Przemysław Prekiel

 

Wydanie bieżące

Recenzje

„Przemoc, pokój, prawa człowieka” to książka Jerzego Oniszczuka wydana co prawda w roku 2016, niemniej jej aktualność w ostatnich latach okazała się niezwykle ważna, dotyczy bowiem filozofii konfliktu i dopuszczalności przemocy, co autor wyraźnie podkreśla we wstępie.

Więcej …
 

Książka „Chiny w nowej erze” jest kwintesencją działań naukowych i publicystycznych dra Sylwestra Szafarza. Powstawała ona kilka lat. Jest chronologicznym zbiorem materiałów związanych z przemianami, jakie zainspirowane zostały przygotowaniami i skutkami 20. Zjazdu Krajowego KPCh.

Więcej …
 

Monografia  „Prawne i etyczne fundamenty demokracji medialnej” jest studium z zakresu ewolucji współczesnych demokracji i wskazuje na postępujący proces przenikania polityki i mediów, co znacząco wpływa na kształtowanie się nowych relacji człowiek – polityka w obliczu wolnego rynku i rewolucji technologicznej opartej o systemy cyfrowe. W pracy zostały poddane eksploracji i usystematyzowane zagadnienia, wartości i normy istotne dla zjawiska opisanej w literaturze kategorii społecznej – demokracja medialna.

Więcej …
 

 

 
 
 
 
 

Gościmy

Naszą witrynę przegląda teraz 16 gości 

Statystyka

Odsłon : 7241026

Temat dnia

Na Dzień Kobiet

Był rok 1857. Pracujące w fabryce bawełny kobiety zastrajkowały domagając się takiej samej płacy jak mężczyźni i równego traktowania. Minęło pół wieku  był rok 1909 kiedy w USA po raz pierwszy obchodzono dzień kobiet.

Więcej …

Na lewicy

W dniu 23 marca 2024 roku w Warszawie odbyła się Konwencja Polskiego Ruchu Lewicowego. Przyjęto uchwały programowe. Zostały wybrane nowe władze.

Więcej …
 

W dniu 13 marca 2024 roku w Warszawie odbyła się debata "Media publiczne z lewicowej perspektywy". Organizatorami była Polska Partia Socjalistyczna i Centrum Imienia Daszyńskiego.W panelu dyskusyjnym wystąpili: posłanka Paulina Matysiak, dr Andrzej Ziemski i Jakub Pietrzak.

Więcej …
 

W dniach 11 -13 marca, 2024 roku w Tarnowie, obradował III Kongres Pokoju zorganizowany przez prof. Marię Szyszkowską z udziałem środowisk naukowych z całej Polski. Otwarcia Kongresu dokonali: Prof. zw. dr hab. Maria Szyszkowska, Członek Komitetu Prognoz <Polska 2000 Plus> przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz  Prof. dr hab. Tadeuszu Mędzelowski Dr H. C. Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu Wiceprezes Pacyfistycznego Stowarzyszenia.

Więcej …
 

W Warszawie w dniu 3 lutego 2024 roku zebrała się Rada Naczelna Polskiej Partii Socjalistycznej.
Dyskutowano na temat aktualnej sytuacji politycznej, zbliżających się wyborów samorządowych. Przedmiotem obrad i decyzji były sprawy organizacyjne.

Więcej …
 

W dniu 12 stycznia 2024 roku odbyło się w Warszawie posiedzenie Rady Mazowieckiej PPS. Poświęcone ono było analizie aktualnej sytuacji politycznej w kraju. Oceniono jej wpływ na zadania i politykę Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 9 grudnia 2023 roku w Warszawie odbyło się zebranie założycielskie Organizacji Młodzieżowej PPS „Młodzi Socjaliści”, która zawiązała się ponownie w wyniku otwartej inicjatywy władz centralnych PPS.

Więcej …
 

W dniu 5 grudnia 2023 roku w Warszawie odbył się pogrzeb Towarzysza Bogusława Gorskiego Honorowego Przewodniczącego Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 25 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się statutowe zebranie Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej. Przedmiotem obrad była ocena zakończonej wyborami do Sejmu i Senatu RP w dniu 15 października 2023 roku, kampania wyborcza, w której uczestniczyli kandydaci desygnowani przez PPS.

Więcej …
 

W dniu 18 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się spotkanie zorganizowane przez Komitet Warszawski PPS w związku z 131 rocznicą Kongresu Paryskiego, na którym zainicjowano powstanie Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 12 listopada 2023 roku w przeddzień 109 rocznicy walk warszawskich robotników pod przywództwem Organizacji Bojowej PPS z wojskami carskimi, w Warszawie na Placu Grzybowskim, pod obeliskiem upamiętniającym to wydarzenie, odbyło się uroczyste złożenie kwiatów.

Więcej …
 

W dniu 9 listopada 2023 roku odbyło się posiedzenie Rady Wojewódzkiej PPS – Mazowsze w sprawie wyborów parlamentarnych 2023..

Więcej …
 

W dniu 7 listopada 2023 roku przypadła 105 rocznica powołania w Lublinie Rządu Ludowego z premierem Ignacym Daszyńskim na czele. Z tej okazji przed pomnikiem Ignacego Daszyńskiego w Warszawie spotkali się działacze polskiej lewicy. Złożono kwiaty.

Więcej …