Czytelnik otrzymuje do ręki ważną książkę. Autor zadziwia w niej ukazaniem szczerze, obiektywnie i bez ogródek rzeczywistych problemów, które trapią dziś świat i są przyczyną jego postępującej degradacji. Może to prowadzić w konsekwencji do unicestwienia naszej cywilizacji. Nie są to problemy błahe – dotyczą one kilku grup kluczowych zagadnień:
- degradacji środowiska naturalnego poprzez brak hamulców w eksploatacji zasobów Ziemi,
- braku oporów moralnych w relacjach z innymi ludźmi i poprzez to braku akceptacji dla podstawowej zasady cywilizacji, jaką jest dobro człowieka,
- brutalnej i bezpardonowej walki o dominację w świecie,
- roli ekonomii: czy dobre, zrównoważone gospodarowanie, czy ograbianie innych?
- alternatywnej wizji lepszego systemu świata i rozwoju ludzkości.
Sylwester Szafarz, autor książki, to wybitny znawca problemów międzynarodowych, wiele lat spędził za granicą w różnorodnych misjach dyplomatycznych, przede wszystkim na Dalekim Wschodzie (Chiny, Wietnam i in.), ale również we Francji i w Czechach (akurat w czasie „aksamitnej rewolucji”). To prawdziwy obywatel świata, który odwiedził już około 150 krajów i uczestniczył w licznych konferencjach międzynarodowych, także ONZ-owskich. Dobrze zna realia międzynarodowe, szanuje i rozumie ludzi z innych krajów, przedstawicieli wszelkich ras, narodowości, religii, kultur i obyczajów.
Autor od wielu lat specjalizuje się w problematyce ekonomicznej, jest jednym z niewielu specjalistów w naszym kraju, którzy śledzą na bieżąco globalne problemy związane z przyczynami, a przede wszystkim ze skutkami kryzysu ekonomicznego i finansowego, jaki trapi współczesny świat od 2007 roku. W książce zawarta jest jego publikacja z 2000 r., w której autor przewidział kryzys. Jest zdecydowanym krytykiem globalnych skutków Konsensusu Waszyngtońskiego, który narzucił naszej cywilizacji euroatlantyckiej dominujący w drugiej połowie XX wieku, a bankrutujący dziś kierunek skrajnie neoliberalnego rozwoju. Dotyczy to szczególnie polskiej transformacji po roku 1989.
Sylwester Szafarz, mając ogromne i cenne doświadczenia wynikające z analizy chińskiego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego i ekonomicznego w ostatnim ćwierćwieczu wyraźnie wskazuje, że cywilizacja Pacyfiku, szczególnie Chin, to cywilizacja XXII wieku, która już dziś konsekwentnie i systematycznie zaczyna dominować w skali globalnej. Chodzi zarówno o wskaźniki ekonomiczne jak również o rozwój społeczny i kulturalny. Stawia też tezę o dostrzegalnym niedostatku współdziałania Polski i Chin, szczególnie w dziedzinie handlu i współpracy gospodarczej.
W swoich poglądach filozoficznych, które zdecydowanie przebijają się z poszczególnych tekstów, autor jawi się nam jako wielki humanista i wyznawca holizmu, całościowego widzenia świata – z jego problemami i z możliwościami rozwoju.
Bardzo wyraźnie, szczególnie w tekstach dotyczących przyszłej ewolucji naszej cywilizacji, wyłania się jego przywiązanie do wartości sprawiedliwości społecznej, wolności jednostki i demokracji w ujęciu klasycznym, praktykowanej od wieków na kontynencie europejskim. Istotnym wątkiem tej publikacji jest problem usytuowania jednostki w relacji z polityką, ekonomią i praktyką rządzenia. Zdecydowanie, jako krytyk neoliberalizmu, eksponuje problem dobra człowieka i rehumanizacji świata oraz pokojowego i sprawiedliwego rozwoju – jako podstawowych wartości, które powinny przyświecać ewolucji naszej współczesnej i przyszłej cywilizacji. To bardzo istotne tezy, analizy i oceny, szczególnie w kontekście panującego przyzwolenia politycznego i społecznego na chciwość, patologie, niesprawiedliwość i dominację oraz walkę, a nie empatię w stosunkach międzyludzkich.
To bardzo ciekawa i ważna książka, która wskazuje na wielkie zagrożenia rodzące się jako uboczny produkt naszej cywilizacji i postępu naukowo-technicznego oraz na możliwości uratowania życia, człowieka i jego planety, Matki – Ziemi. To jak gdyby ostrzeżenie przed globalnym samobójstwem.
Książka powstała jako zbiór wielu materiałów publicystycznych, analitycznych i opracowań eksperckich, które autor przygotował w ciągu ostatnich lat, szczególnie w ostatnim pięcioleciu. Materiał dotyczący „Solidarności” ma blisko 20 lat i wydaje się być z tej perspektywy niezwykle trafny i zdecydowanie wizjonerski. Zaś opracowania współczesne czerpią inspirację z bieżących wydarzeń oraz z procesów społecznych i politycznych w świecie. Trzeba wierzyć, że i one trafnie opisują dziś i tutaj naszą rzeczywistość, a jej rozwój przybliżają nam w pełni wiarygodnie.
Ta książka to wielkie ostrzeżenie i przestroga. Dziś, większość człowieczeństwa w pędzie do przodu rytmem wyznaczanym przez rynki i przez marzenia konsumpcyjne lub w dramatycznej walce o byt zapomina o odpowiedzi na podstawowe pytanie: dokąd i po co zmierzamy jako cywilizacja i jako cała ludzkość?
Wierzymy, że zawarte w książce analizy, refleksje i wnioski autora dadzą nam dodatkową energię oraz materiał merytoryczny do przemyśleń i do konkretnych poczynań indywidualnych i zbiorowych na rzecz ratowania i poprawy jakości życia na Ziemi.
Oby tak się stało.

Andrzej Ziemski

---
Sylwester Szafarz - Ziemi na ratunek. Wydawnictwo "Kto jest Kim". Warszawa 2015. 282 strony.