Socjalizm w XXI wieku: Praca u podstaw i od podstaw.

Drukuj PDF

Jan Janiszewski

Albo tzw. klasy wyższe, skupione głównie na „zachodzie/ północy”, skończą z bezwstydną konsumpcją, albo w ciągu kilkunastu lat puszczą ludzkość z torbami, lub z dymem. Konieczny jest „przewrót” w sferze mentalnej, ale i w gospodarce, technologii, sztucznej inteligencji: eliminacja pewnych dziedzin, gałęzi, firm, i w ich miejsce tworzenie nowych. Te zaś powinny mieć charakter społeczny, pracowniczy, spółdzielczy, być wspierane przez państwo. Celem tego cyklu było zastanowienie się nad rozwiązaniami wychodzącymi naprzeciw wyzwaniom/ zagrożeniom XXI w. oraz zainteresowanie tą sprawą i propozycjami formacji polskiej lewicy. Organizowanie się ludzi do pracy gospodarczej, do własności - nowe społeczeństwo obywatelskie.


Drugą płaszczyzną i instrumentem po systemie edukacji i oświaty, niezbędną do zmian relacji społecznych/własności jest organizowanie się społeczeństwa/ społeczeństwo obywatelskie. Mówiąc prosto, przygotowani teoretycznie przez sferę I system edukacji, ludzie -dysponujący odpowiednim zasobem wiedzy i poziomem świadomości społecznej przystępują do etapu drugiego praktycznego, prowadzącego do ich ekonomiczno-społecznej podmiotowości, tzn. do organizowania się i łączenia do pracy gospodarczej, do tworzenia i wykorzystania własności.
Naszą intencją jest skupienie uwagi w programie lewicy na jednym z pól organizowania się ludzi. Na polu, którym nikt do tej pory się nie zajął. Jest to gospodarczy aspekt społeczeństwa obywatelskiego /SO. Nie oznacza to oczywiście niedoceniania innych form SO. Idzie tylko o to, iżby gospodarczy aspekt tej kategorii w ogóle zaistniał i by nadać mu wysoką rangę. To jest duże wyzwanie dla lewicy, jeśli założyć, iż organizowanie się ludzi (SO), jest jednym z najważniejszych wymogów i narzędzi przebudowy stosunków i struktury społecznej, ale też odnowy chorującej demokracji. Bowiem pełnokrwiste społeczeństwo obywatelskie to także zbiorowa praca gospodarcza, społeczna, socjalna, kulturalna obywateli, jako współwłaścicieli środków produkcji.
Udział w takiej działalności i własności mas byłby główną cechą odróżniającą typowe dla kapitalizmu/ liberalizmu „stare” SO od społeczeństwa obywatelskiego „nowego typu”.
Partia powinna w tym zakresie nakreślić swoim członkom działającym/ pracującym w instytucjach państwa, samorządach (parlament, rząd, Sejmiki, Rady) – zadania wspierania przez nich tworzenie społeczeństwa obywatelskiego, w tym jego aspektu gospodarczego.
Lecz jednym z ważnych narzędzi organizowania SO jest praca samej partii i jej instancji. Powinna ona polegać na zachęcaniu i mobilizowaniu oraz uczeniu obywateli organizowania się do różnych celów, w tym do działalności gospodarczej i własności. Pamiętamy szkoły liderów SLD, a jeszcze dalej sięgając pamięcią, aż do PPS - OMTUR),

Dlatego, na przykład, formami stosowanymi przez organizacje partii mogłoby być m. in.:
- tworzenie przy gminnych/miejskich/powiatowych radach partii „szkół aktywności społecznej”, prowadzących „kursy” samoorganizowania dla młodzieży, absolwentów szkół, bezrobotnych;
- tworzenie przy radach partii gmin, miast, powiatów, województw „szkół partyjnych”, przygotowujących liderów do pracy organizującej absolwentów szkół/studiów, bezrobotnych.
Działalność państwa (parlament, rząd, samorząd)
Trzecią „płaszczyzną-instrumentem” przekształceń relacji społecznych/ własności, jest polityka państwa w sferze ekonomicznej. Realizuje ją parlament, rząd, resorty, samorząd. Zależnie od skali poparcia społecznego, i tym samym adekwatnej legitymacji demokratycznej, oraz ram prawnych, opcja rządząca realizuje przebudowę stosunków i struktury społecznej, własności.
Po dyskusjach eksperckich i wewnątrzpartyjnych, lewica powinna określić kierunki, zakres, i sposoby realizacji debaty społecznej i parlamentarnej. A decyzję o wprowadzeniu rozwiązań podejmie społeczeństwo drogą demokratycznych procedur, wyborów, referendum.
Socjaldemokracja mówi o „nowoczesnym państwie dobrobytu”. Ale do jego realizacji już nie wystarczą typowe posunięcia formacji: reforma sfery społecznej/socjalnej; gospodarcze funkcje państwa; redystrybucja. Dziś na nowoczesne państwo dobrobytu to już za mało. Trzeba również opracować i wcielić przebudowę relacji i struktur własności drogą jej uspołecznienia, oraz upodmiotowienia obywateli przez kreowanie własności kolektywnej, pracowniczej, spółdzielczej.
Państwo mogłoby to czynić poprzez:
1.Modyfikację praktyki prywatyzacyjnej, polegającą między innymi na:
- nadaniu wysokiej rangi prywatyzacji przedsiębiorstw metodą akcjonariatu pracowniczego. Ponieważ jednak większość małych i średnich firm jest już sprywatyzowana - trzeba to będzie czynić rozwijając tzw. prywatyzację założycielską, to znaczy, sposobami tworzenia nowych firm metodą akcjonariatu pracowniczego;
- przyjęciu rozstrzygnięć prawnych, umożliwiających i stymulujących rozwój: własności pracowniczo-państwowej (udziałowcy pracownicy, Skarb Państwa); pracowniczo-komunalnej (udziałowcy pracownicy, gminy/powiaty); partycypację pracowników we własności firm stricte prywatnych (poprzez zamianę części zarobków na akcje zakładu, udzielanie kredytów dla pracowników na wykup akcji firmy); ulgi dla pracodawców (właścicieli);
2. Zahamowanie negatywnych trendów, i nadanie wysokiej rangi i przyspieszenia rozwojowi różnych form własności spółdzielczej, w tym zwłaszcza spółdzielczości wytwórczej, usługowej, dot. rozwijania technologii innowacyjnych, ekologicznych itp.;
3. Tworzenie rozwiązań prawnych, finansowych, organizacyjnych, stymulujących prywatyzację założycielską, nastawioną na własność pracowniczą, spółdzielczą, skierowaną do ludzi młodych, absolwentów różnych poziomów i typów szkół, osób bezrobotnych. Rozwijających, nowe potrzebne kierunki gospodarczo-społeczne, ekologia, zdrowie, opieka.
Lewica powinna uznać rozwijanie powyższych form za główny kierunek działań, gdy idzie o skalę i znaczenie w procesie budowy nowych stosunków i struktury własności.
Głównym kierunkiem polityki państwa w kwestii uruchamiania nowych typów działalności gospodarczej, sprzyjania powstawaniu nowych przedsiębiorstw, walki z bezrobociem, powinno się stać dążenie do tworzenia własności kolektywnej (pracowniczej, spółdzielczej).
Ważnym miejscem tworzenia własności kolektywnej wspieranej przez państwo powinna być sfera gospodarki, środowiska społeczne i dziedziny wychodzące naprzeciw wyzwaniom XXI wieku: klimatowi; nierównościom; zagrożeniom zdrowia; dobrego wykorzystania sztucznej inteligencji, innowacyjnych technologii, komputerów kwantowych, nanotechnologii itp.
Jest to wielkie pole walki o dobrą przyszłość, ale i o przetrwanie planety, przyrody, ludzkości. Konieczne pozytywne rezultaty tej walki nakładają na gospodarkę, technologię, sztuczną inteligencję nakaz, swoistego w ich zakresie, „przewrotu”. Ów przewrót to między innymi eliminowanie dziedzin, gałęzi, firm, i tworzenia w ich miejsce nowych. Będzie potrzeba wielu nowych przedsiębiorstw, te zaś winny mieć charakter społeczny, pracowniczy, spółdzielczy, być wspierane przez państwo.
Wiele z dziedzin, gałęzi i firm „nie-ekologicznych”, „antyzdrowotnych” musi upaść. Już dziś powinny powstawać plany i za nimi realizacja wygaszania, np. produkcji samochodów osobowych i towarowych - benzynowych/ olej napędowy; wdrażana produkcja elektrycznych, ale też w ograniczonej skali, a w ich miejsce rozwijana produkcja ekologicznej komunikacji zbiorowej, miejskiej, dalekobieżnej, osobowej i towarowej, tramwaje, autobusy elektryczne, kolej. To tylko jeden z przykładów. A sprawa będzie dotyczyć większości dziedzin.
Ów przewrót eliminujący to, co ludzkości zagraża, ale też dynamizujący rozwój innowacyjnej działalności gospodarczej, społecznej na rzecz ekologicznych źródeł energii; ekologicznej komunikacji i transportu ludzi i towarów; nowatorskich sposobów, metod odzysku i przerobu surowców, materiałów wtórnych, śmieci, odpadów; poszukiwania i uruchamiania nowych źródeł żywności; urządzeń do zbierania, magazynowania i wykorzystania wody; rozwijania nowoczesnych usług społecznych, socjalnych, dotyczących rekreacji, opieki i zdrowia osób starszych, niepełnosprawnych. Uważamy, iż to właśnie w „przyszłościowych” dziedzinach działalności gospodarczej, wychodząc na spotkanie wyzwaniom, państwo powinno wspierać i stymulować tworzenie oraz działalność tych nowoczesnych, nowatorskich przedsiębiorstw wytwórczych, usługowych, innowacyjnych, socjalnych opartych o formę własności pracowniczej, spółdzielczej, mieszanej. Lewica powinna taką ofertę programową przygotować i przedstawić społeczeństwu.

Jan Janiszewski
To jest ostatni post z cyklu przedstawiającego refleksje jednego ze spotkań SPSD
Facebook 18.08.2022

 

Wydanie bieżące

Recenzje

„Przemoc, pokój, prawa człowieka” to książka Jerzego Oniszczuka wydana co prawda w roku 2016, niemniej jej aktualność w ostatnich latach okazała się niezwykle ważna, dotyczy bowiem filozofii konfliktu i dopuszczalności przemocy, co autor wyraźnie podkreśla we wstępie.

Więcej …
 

Książka „Chiny w nowej erze” jest kwintesencją działań naukowych i publicystycznych dra Sylwestra Szafarza. Powstawała ona kilka lat. Jest chronologicznym zbiorem materiałów związanych z przemianami, jakie zainspirowane zostały przygotowaniami i skutkami 20. Zjazdu Krajowego KPCh.

Więcej …
 

Monografia  „Prawne i etyczne fundamenty demokracji medialnej” jest studium z zakresu ewolucji współczesnych demokracji i wskazuje na postępujący proces przenikania polityki i mediów, co znacząco wpływa na kształtowanie się nowych relacji człowiek – polityka w obliczu wolnego rynku i rewolucji technologicznej opartej o systemy cyfrowe. W pracy zostały poddane eksploracji i usystematyzowane zagadnienia, wartości i normy istotne dla zjawiska opisanej w literaturze kategorii społecznej – demokracja medialna.

Więcej …
 

 

 
 
 
 
 

Gościmy

Naszą witrynę przegląda teraz 21 gości 

Statystyka

Odsłon : 7241002

Temat dnia

Na Dzień Kobiet

Był rok 1857. Pracujące w fabryce bawełny kobiety zastrajkowały domagając się takiej samej płacy jak mężczyźni i równego traktowania. Minęło pół wieku  był rok 1909 kiedy w USA po raz pierwszy obchodzono dzień kobiet.

Więcej …

Na lewicy

W dniu 23 marca 2024 roku w Warszawie odbyła się Konwencja Polskiego Ruchu Lewicowego. Przyjęto uchwały programowe. Zostały wybrane nowe władze.

Więcej …
 

W dniu 13 marca 2024 roku w Warszawie odbyła się debata "Media publiczne z lewicowej perspektywy". Organizatorami była Polska Partia Socjalistyczna i Centrum Imienia Daszyńskiego.W panelu dyskusyjnym wystąpili: posłanka Paulina Matysiak, dr Andrzej Ziemski i Jakub Pietrzak.

Więcej …
 

W dniach 11 -13 marca, 2024 roku w Tarnowie, obradował III Kongres Pokoju zorganizowany przez prof. Marię Szyszkowską z udziałem środowisk naukowych z całej Polski. Otwarcia Kongresu dokonali: Prof. zw. dr hab. Maria Szyszkowska, Członek Komitetu Prognoz <Polska 2000 Plus> przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz  Prof. dr hab. Tadeuszu Mędzelowski Dr H. C. Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu Wiceprezes Pacyfistycznego Stowarzyszenia.

Więcej …
 

W Warszawie w dniu 3 lutego 2024 roku zebrała się Rada Naczelna Polskiej Partii Socjalistycznej.
Dyskutowano na temat aktualnej sytuacji politycznej, zbliżających się wyborów samorządowych. Przedmiotem obrad i decyzji były sprawy organizacyjne.

Więcej …
 

W dniu 12 stycznia 2024 roku odbyło się w Warszawie posiedzenie Rady Mazowieckiej PPS. Poświęcone ono było analizie aktualnej sytuacji politycznej w kraju. Oceniono jej wpływ na zadania i politykę Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 9 grudnia 2023 roku w Warszawie odbyło się zebranie założycielskie Organizacji Młodzieżowej PPS „Młodzi Socjaliści”, która zawiązała się ponownie w wyniku otwartej inicjatywy władz centralnych PPS.

Więcej …
 

W dniu 5 grudnia 2023 roku w Warszawie odbył się pogrzeb Towarzysza Bogusława Gorskiego Honorowego Przewodniczącego Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 25 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się statutowe zebranie Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej. Przedmiotem obrad była ocena zakończonej wyborami do Sejmu i Senatu RP w dniu 15 października 2023 roku, kampania wyborcza, w której uczestniczyli kandydaci desygnowani przez PPS.

Więcej …
 

W dniu 18 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się spotkanie zorganizowane przez Komitet Warszawski PPS w związku z 131 rocznicą Kongresu Paryskiego, na którym zainicjowano powstanie Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 12 listopada 2023 roku w przeddzień 109 rocznicy walk warszawskich robotników pod przywództwem Organizacji Bojowej PPS z wojskami carskimi, w Warszawie na Placu Grzybowskim, pod obeliskiem upamiętniającym to wydarzenie, odbyło się uroczyste złożenie kwiatów.

Więcej …
 

W dniu 9 listopada 2023 roku odbyło się posiedzenie Rady Wojewódzkiej PPS – Mazowsze w sprawie wyborów parlamentarnych 2023..

Więcej …
 

W dniu 7 listopada 2023 roku przypadła 105 rocznica powołania w Lublinie Rządu Ludowego z premierem Ignacym Daszyńskim na czele. Z tej okazji przed pomnikiem Ignacego Daszyńskiego w Warszawie spotkali się działacze polskiej lewicy. Złożono kwiaty.

Więcej …