Kazimierz Łastawski

W dniu 6 lipca 2023 roku przypada 100. rocznica urodzin gen. Wojciecha Jaruzelskiego.  Artykuł ukazuje charakterystyczne cechy osobowości i działań Generała. Prezentował On przede wszystkim etos służby państwowej, namysł przed decyzjami i rozwagę w działaniach, pracowitość, wysoki poziom moralny i elegancję. Cechowała Go odpowiedzialna postawa w życiu: najpierw za matkę i nieletnią siostrę podczas wywózki na Syberię, później za podległych żołnierzy frontowych, za instytucje i urzędy wojskowe, a przede wszystkim odpowiedzialność za los państwa, w szczególnym okresie, jakim były lata stanu wojennego. W kryzysowej sytuacji 1981 r., jako premier rządu wystąpił z wnioskiem do Rady Państwa o wprowadzenie stanu wojennego, który oddalił narastające zagrożenia dla państwa i odsunął groźbę konfliktu bratobójczego. Zdecydowanie przeciwstawił się ekstremalnym działaniom Solidarności, ale po trudnym procesie poszukiwań porozumienia narodowego w styczniu 1989 roku skłonił kierownictwo rządzącej partii do uznania Solidarności. Doprowadził do zwołania Okrągłego Stołu z udziałem PZPR, kierownictwa Solidarności i reprezentantów duchowieństwa. Po objęciu urzędu prezydenta współuczestniczył w pokojowym demontażu istniejącego wcześniej systemu władzy. Walczył o zachowanie dobrego imienia i bronił swoich racji w licznych wystąpieniach publicznych i pozostawionych publikacjach[1].

Janina Łagoda

Geograficzne usytuowanie i odwieczna, zazwyczaj rozkojarzona polityka polskich rządów w styczności z równoleżnikowymi sąsiadami, rzadko kiedy szczęśliwością promieniowała. Annały wyraziście dokumentują te fakty, a ich wiele. Dzień dzisiejszy pisze kolejny rozdział na naszym wschodnio-zachodnim trakcie, jakże ważkim dla rodzimego bezpieczeństwa, bo wici z tamtych stron zazwyczaj tragedię oznajmiały. Ale i południkowy liniał tej części ziemskiego globu onegdaj także obfitował wojennymi ekspansjami (np. austrowęgierski współzaborca, szwedzki potop, turecka nawała, Zaolzie etc.), a i dzisiaj komplikacjami się objawia. Problem w tym, że wektorami sterują globalni hazardziści żonglując algebraicznymi wariantami dla nich korzystnymi, zaś mniej ważą interesy Polski. Czynią to z łatwością, bo nasza dyplomacja stoi miałkością i rozgardiaszem.

Janina Łagoda

Merytoryczną podwaliną demokracji jest wspólnota interesów centralnych organów państwa z wolą gminnych instancji. Pierwsze wyznaczają strategiczne ramy postępowania z misją wspomagania, drugie zaś wpisują się w nie swoimi inicjatywami i konkretnymi czynami. Wszystko po to, aby wzmacniać autorytet państwa i bogacić komfort bytowania społeczeństwa w jego różnorodności. Organy centralne nie zastąpią samorządowych i odwrotnie. Ważna jest więc ich zgodna misja. Sprawa trudna, zwłaszcza kiedy państwo nie okazuje empatii wobec samorządów, lecz apodyktyczność i ingeruje w ich status. Tak się ostatnio dzieje w kraju. Nawyk sobiepańskiego zrzucania na samorządy zadań, które dotąd pozostawały w gestii rządu, a z czym centralne organa sobie nie radzą, wpisuje się w syntezę dyletanctwa rządu. Publiczne projekcje fachowości kierownictw resortów w samorządowym kontekście kir spowija. Ale w swoim twórczym tragizmie nie wahają się uszczuplać gminom finansów im należnych, co bliskie gangsterskiej prowokacji.  

Janina Łagoda

Społeczeństwo powierzając stery państwa wybrańcom czyni to w dobrej wierze. Kraje o ugruntowanych demokracjach nie mają z tym problemów, a zdarzające się dysonanse są skutecznie korygowane we wszem znanych procedurach. Rzeczpospolita tym traktem zaczęła podążać, ale dobra zmiana obrała kurs na centralistyczny, partyjny styl administrowania państwem, jak ongiś bywało. To nie naród stał się podmiotem jej zainteresowania, ale polityczne kalkulacje kupczenia przychylnością elektoratu m.in. przez złotówkowe daniny bliskie korupcyjnej formule. Owa perfidia zespolona z woluntarystycznym powierzaniem ważnych dla państwa stanowisk osobom bez merytorycznego znawstwa problemów, które przyjdzie im rozwiązywać, wtłoczyła kraj na ścieżkę ku ruinie. Ten wzorzec obowiązuje od ponad siedmiu lat i nie można powiedzieć, że jest to szczęśliwy czas dla ojczyzny, bo skażony oparami trwogi o teraźniejszość i jutro.

Maria Szyszkowska

Myśl o trwałym pokoju, począwszy od starożytności, towarzyszy ludzkości dość nieśmiało. Pełny jej wyraz został sformułowany przez Kanta. Dzieło „Wieczny pokój”, napisane w końcu XVIII wieku, zostało odczytane dopiero po drugiej wojnie światowej, stając się inspiracją dla działań pacyfistycznych.
Na gruncie myśli chrześcijańskiej napisano więcej dzieł o tzw. wojnie słusznej, czyli sprawiedliwej niż o niezbędności trwałego pokoju. Idea miłości bliźniego od wieków nie została urzeczywistniona. Nie próbuje się jej podważyć z tego powodu, natomiast pacyfizm jest krytykowany jako idea rzekomo utopijna skoro przez tyle wieków nie została urzeczywistniona. Na marginesie warto zaznaczyć, że dzieje ludzkości z reguły wyznaczają właśnie idee utopijne.

Z senatorem Wojciechem Koniecznym, przewodniczącym Rady Naczelnej PPS rozmawia Andrzej Ziemski

Rozmawiamy w przededniu 130. rocznicy powstania Polskiej Partii Socjalistycznej. Jesteś w PPS od blisko 20 lat, kierujesz Radą Naczelną od 5 lat. Jakie refleksje budzi w Tobie ten wielki historyczny bagaż, który bez wątpienia wpływa na teraźniejszość PPS i rzutuje na widzenie świata wokół, w tym polityki, przez pryzmat ponad wiekowych doświadczeń?

- Jestem w PPS już ponad 20 lat... To dużo czasu, miałem okazję nie raz przemyśleć wiele spraw, w tym te związane z bagażem historycznym. Wstąpiłem do PPS w okresie, gdy była, patrząc przez pryzmat ostatnich trzydziestu kilku lat, partią silną, z reprezentacją parlamentarną i samorządową. Dość szybko jednak te dobre czasy się skończyły. Moim poprzednikom na stanowisku przewodniczącego Rady Naczelnej i innym działaczom udało się jednak zachować jedność, a jednocześnie odrębność partii. Udało się to również dzięki tej naszej pięknej historii, do której wszyscy jesteśmy przywiązani. To jej świadomość pozwala nam się łatwo identyfikować, spaja nas i pozwala czasem łatwo określić granice dyskusji wewnątrzpartyjnej, czy też granice naszego programu, poza które, właśnie z szacunku dla pokoleń socjalistów nie chcemy się przemieszczać.

Andrzej Ziemski

Jednym z kierunków wcześniej zarysowanych badań jest rozpoznanie poczynań i dorobku ruchu socjalistycznego z perspektywy politologicznej. Należy postawić sobie na wstępie pytanie, czy założenia ideologiczne i polityczne, które legły u podstaw powstania w listopadzie 1892 roku Polskiej Partii Socjalistycznej wynikały z przesłanek wyłącznie politycznych, czy też miały swój głębszy wymiar wypływający z analizy ówczesnych procesów, jakie towarzyszyły kształtowaniu się państwa przemysłowego w Europie i Ameryce. Mechanizmy klasowe tych procesów opisane zostały m.in. w dziełach Karola Marksa, ale także w dziełach polskich klasyków socjalizmu – Bolesława Limanowskiego i Edwarda Abramowskiego.
Doktryna polityczna Polskiej Partii Socjalistycznej przyjęta na Kongresie Założycielskim w Paryżu w listopadzie 1892 roku opierała się o dwa założenia: walka o niepodległość Polski i walka o sprawiedliwość społeczną. Weszła ona jako trwały element kolejnych wersji programu PPS i obowiązuje do dnia dzisiejszego.

Janina Łagoda

Wydawałoby się, że dawna folwarczna organizacja państwa oparta na pańszczyźnie, po wielu modyfikacjach, także poczynionych przez zaborców, przeszła ostatecznie do lamusa wraz z dekretem z 1945 roku o reformie rolnej. Okazuje się, że w jaźni i czynach rządzącej partii  nadal zajmuje poczesne miejsce; może w nieco zmodyfikowanej postaci. Dzieje się tak, bo dla tzw. zjednoczonej prawicy reguły obowiązujące w demokratycznym państwie prawa krępują jej woluntarystyczne skłonności. Przywiązanie rządzących do sobiepańskich nawyków jest dostrzegalne niemal we wszystkich segmentach krajowej administracji. W jednych mniej, w innych więcej, ale obrany kurs jest oczywisty, a mianowicie podporządkowanie instytucji państwa prezesowi partii i jego totumfackim, coś na modłę nieefektywnego centralizmu demokratycznego, z którym niedawno się rozstaliśmy.